صورتحساب

تکالیف اشخاص مشمول

اشخاص مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان به منظور تمکین قانون مکلفند به:

• ثبت نام و عضویت در سامانه مؤدیان.
• تهیه و استفاده از پایانه‌های فروشگاهی.
• صدور صورتحساب‌های الکترونیکی در ازای فروش کالا/ خدمات و ارائه صورتحساب به خریدار.
• ارسال اطلاعات صورتحساب‌های الکترونیکی صادره به سامانه مؤدیان.
• اعلام شماره حساب یا حساب‌های بانکی، شناسه یکتای دستگاه کارتخوان بانکی (POS) یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی مورد استفاده برای فعالیت شغلی خود به سازمان.
• اعلام مراتب عدم امکان صدور صورتحساب الکترونیکی به علت بروز حادثه یا نقص فنی از طریق کار پوشه یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام می‌کند، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه کننده خدمات مالیاتی.
• اعلام مراتب تعطیلی (موقت یا دائم) و یا انحلال واحد کسب و کار ظرف ده روز از تاریخ توقف بهره‌برداری از پایانه فروشگاهی از طریق کارپوشه حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد.
• اعلام تغییر شغل محل فعالیت، تغییر مالکیت یا اجاره واحد کسب و کار ظرف ده روز از طریق کار پوشه حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد.

مشوق‌ها و مزایای اجرای قانون برای مؤدیان

با اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، محاسبه مالیات صرفاً بر اساس اطلاعات واقعی و قابل استناد صورتحساب‌هایی انجام می‌گیرد که از طریق پایانه‌های فروشگاهی مؤدی صادر شده و توسط مؤدی برای سازمان امور مالیاتی ارسال شده است. در این رویکرد، تحقق عدالت مالیاتی با حذف تشخیص مالیات به شکل سنتی و بر اساس نظر شخصی مامور مالیاتی و جایگزینی آن با پردازش اطلاعات موثق سیستمی، اتفاق خواهد افتاد.

در این قانون «اصل بر صحت اطلاعات ثبت شده مؤدی در سامانه مؤدیان است، مگر اینکه خلاف آن اثبات شود». با اجرای این قانون، ماموران مالیاتی دیگر حق مراجعه به محل فعالیت مؤدی و مطالبه دفاتر، اسناد و مدارک مؤدی و رسیدگی به آنها را ندارند، به جز در مواردی که مؤدی از ثبت نام در سامانه مؤدیان امتناع کرده باشد و یا مرتکب تخلفات مقرر در قانون شده باشد، تخلفاتی از قبیل:

• کتمان فعالیت یا معاملات؛
• خودداری از صدور صورتحساب الکترونیکی؛ و یا
• کم‌اظهاری یا بیش‌اظهاری در ثبت قیمت یا مقدار فروش.

برخی از مشوق‌ها و مزایای اجرای این قانون برای مؤدیان عبارتند از:

• صاحبان مشاغلی که فروش‌های خود را با استفاده از پایانه فروشگاهی انجام داده و کالاها و خدمات مورد نیاز خود را از واحدهای اقتصادی عضو سامانه مؤدیان خریداری می‌کنند، مشمول پاداش همکاری تا حداکثر مبلغ شصت میلیون ریال (معادل شش میلیون تومان) برای هر دوره مالیاتی خواهند شد که در واقع مجموع حداکثر میزان این مشوق‌ها در طی یک سال معادل ۲۴ میلیون تومان خواهد بود.
• همچنین در صورت ثبت نام مؤدی در سامانه مؤدیان و انجام تکالیف قانونی مربوطه، کلیه جریمه‌های متعلقه مالیات بر ارزش افزوده مربوط به سال ۱۳۹۶ و قبل از آن به مدت سه سال تعلیق خواهد شد و در صورت عدم ارتکاب تخلفات مقرر در قانون در طول زمان تعلیق و انقضای مهلت سه ساله، جریمه‌های تعلیق شده بخشوده می‌شود.
• به موجب ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موظف به ارائه فهرست معاملات خود به سازمان بودند، اما در جریان اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، مؤدیانی که در سامانه مؤدیان ثبت نام و نسبت به صدور صورتحساب الکترونیکی و ارسال اطلاعات این صورتحساب‌ها به سامانه مؤدیان در مهلت مقرر اقدام می‌کنند، دیگر الزامی به ارائه فهرست معاملات موضوع ماده (۱۶۹) ق.م.م نخواهند داشت.
• همچنین اظهار‌نامه مالیات بر عملکرد این گروه از مؤدیان نیز در صورت انطباق با اطلاعات موجود در پایگاه داده سازمان امور مالیاتی کشور و عدم وجود مغایرت، بدون رسیدگی پذیرفته می‌شود.
• علاوه بر این، آن دسته از مؤدیانی که تمامی تکالیف مقرر در این قانون را رعایت کرده‌اند و از نرم‌افزارهای حسابداری مورد تایید نظام پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان استفاده می‌کنند، از ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک موضوع قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مستثنی خواهند بود.

فرآیند ثبت معاملات، صدور و استعلام صورتحساب‌ها

در اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان تمامی خریداران، بابت خرید کالا و خدمات خود از فروشندگان، صورتحساب دریافت می‌کنند. در صورتی که خریدار خود مؤدی بوده و خریدش را بابت کسب و کار خود انجام داده باشد، صورتحساب صادر شده توسط فروشنده به صورت خودکار به کارپوشه مؤدی خریدار منتقل می‌شود و به عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور می‌شود. این مؤدی موظف است طرف سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مؤدیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحساب اقدام کند و عدم اظهار نظر وی ظرف مدت سی روز به منزله تأیید صورتحساب می‌باشد. چنانچه خریدار مصرف کننده‌نهایی باشد و خرید خود را بابت مصرف شخصی از فروشندگان مجهز به پایانه فروشگاهی و از طریق شبکه پرداخت بانکی انجام داده باشد، از هر ده صورتحساب الکترونیکی صادر شده برای وی یک صورتحساب به صورت قرعه‌کشی بر خط انتخاب شده و دو برابر مبلغی را که بر اساس آن صورتحساب به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نموده، به عنوان جایزه دریافت می‌کند. کلیه خریداران اعم از مؤدی و مصرف کننده‌نهایی می‌توانند با توجه به امکانی که سامانه مؤدیان در اختیار ایشان قرار داده است، نسبت به استعلام و بررسی صحت و اعتبار صورتحساب‌های دریافتی از فروشندگان اقدام نمایند.

ضمانت‌های اجرایی و تخلفات مقرر در قانون

در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، تخلفاتی در خصوص عدم رعایت تکالیف مؤدیان به شرح موارد زیر در نظر گرفته شده که جرایم نقدی نسبتاً بازدارنده‌ای نیز برای این موارد منظور شده است:

• عدم صدور صورتحساب الکترونیکی
• عدم عضویت در سامانه مؤدیان و عدم استفاده از پایانه فروشگاهی یا حافظه مالیاتی، استفاده از حافظه مالیاتی متعلق به سایر مؤدیان یا واگذاری حافظه مالیاتی خود به دیگران.
• عدم اعلام شماره حساب یا حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی واحد از طریق آن انجام می‌شود.
• عدم تحویل صورتحساب به خریدار یا حذف یا مخدوش کردن صورتحساب.
• عدم اعلام بروز حادثه یا نقص فنی در پایانه فروشگاهی و تجهیزات مربوط به صدور صورتحساب الکترونیکی که منجر به عدم امکان صدور صورتحساب الکترونیکی خواهد شد، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی.
• عدم اعلام مراتب تعطیلی (موقت یا دائم) یا انحلال واحد کسب و کار و توقف بهره‌برداری از پایانه فروشگاهی به طور موقت یا دائم، در مهلت مقرر، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی.
• عدم اعلام تغییر شغل یا محل فعالیت، تغییر مالکیت یا اجاره واحد کسب و کار در مهلت مقرر، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی.

همچنین چنانچه شخص یا اشخاصی به قصد تقلب یا اخلال در نظام اقتصادی کشور اقدام به تولید، عرضه یا استفاده از تجهیزات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری و پایانه‌های فروشگاهی معیوب یا تجهیزات معیوب‌کننده کنند، یا پایانه فروشگاهی خود یا دیگران را تخریب کنند، علاوه بر جبران ضرر و زیان، حسب مورد به یک یا چند مورد از مجازات‌های تعزیری درجه شش قانون مجازات اسلامی به غیر از حبس محکوم می‌شوند. تکرار این جرایم یا اقدام به آنها به شکل گروهی و سازمان‌یافته، مجازات‌های سنگین‌تری را برای متخلفین به دنبال خواهد داشت.

کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر می‌کند، نسبت به ثبت نام در سامانه مؤدیان اقدام کنند. خرده‌فروشی‌ها و واحدهای صنفی که مستقیماً با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مؤدیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی می‌باشند.

در صورت عدم ثبت نام شخص مشمول قانون در سامانه مؤدیان یا عدم استفاده از پایانه فروشگاهی و صدور صورتحساب الکترونیکی، سازمان موظف است مراتب تخلف را به وی و مرجع صادر کننده مجوز فعالیت واحد متخلف اعلام کند. مرجع مذکور مکلف است حداکثر ظرف مدت یک هفته از اعلام سازمان، نسبت به اخطار کتبی به واحد متخلف اقدام کند. چنانچه واحد مذکور ظرف مدت ده روز از تاریخ دریافت اخطار، نسبت به عضویت در سامانه مؤدیان اقدام نکند، برای بار اول به مدت دو هفته و برای بار دوم از دو تا شش ماه با اعلام مرجع صدور مجوز، توسط نیروی انتظامی (و در مورد کسب و کارهای مجازی، توسط کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه) تعطیل یا مسدود خواهد شد. در صورتی که پس از گذشت پانزده روز، مرجع صادر کننده مجوز تعطیلی واحد متخلف را به نیروی انتظامی یا کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه ابلاغ نکند، سازمان موظف است رأساً تعطیلی واحد متخلف را به نیروی انتظامی یا کارگروه مذکور ابلاغ کند. در این صورت، مرجع صادر کننده مجوز، با متخلف در پرداخت مالیات و جریمه‌ها مسئولیت تضامنی خواهد داشت. در صورت تداوم تخلف واحد کسب و کار پس از گذشت یک سال، مجوز فعالیت واحد متخلف توسط مرجع صادر کننده مجوز ابطال خواهد شد. بانک مرکزی نیز موظف است درگاه‌ها و پایانه‌های پرداخت واحد متخلف را در زمان تعطیلی یا تعلیق فعالیت آن واحد مسدود کند.